“UITGANGSKOSTE” MET BEËINDIGING VAN BELASTINGINWONERSKAP

Suid-Afrikaanse wetgewende gevolge van die staking van verblyf in Suid-Afrika

Artikel 9H van die Wet op Inkomstebelasting handel oor aangeleenthede rakende die beëindiging van inwonerskap in Suid-Afrika.

In hierdie artikel word in wese gesê dat indien ’n persoon wat ’n inwoner is, gedurende enige jaar van aanslag ophou om ’n inwoner te wees, die persoon behandel moet word asof hy van sy bates ontslae geraak het op die datum onmiddellik voordat hy sy verblyfreg beëindig het, en dieselfde bates op ’n datum onmiddellik daarna herverkry het. Dit word as ’n ‘geagte beskikking’ beskou. Net so word geag dat die jaar van aanslag onmiddellik voor die staking geëindig het en die daaropvolgende dag weer ‘n aanvang geneem het.

So ’n ‘geagte beskikking’ hou nie verband met die onroerende eiendom wat so iemand in Suid-Afrika mag besit nie.

As gevolg van die beëindiging van sy Suid-Afrikaanse belastinginwonerskap (’n gebeurtenis wat eenvoudig verklaar word deur ’n blokkie op die jaarlikse inkomstebelastingopgawe te merk) word ’n sogenaamde geagte beskikking (ook soms ‘uitgangskoste’ genoem) geaktiveer, ingevolge waarvan geag word dat al die bates van die individu teen markwaarde van die hand gesit is op die dag voordat hy opgehou het om ’n Suid-Afrikaanse belastinginwoner te wees.

Hierdie gebeurtenis gee dus potensieel aanleiding tot die hef van kapitaalwinsbelasting op die geagte vervreemding. Soos egter hierbo gemeld, is Suid-Afrikaanse onroerende eiendom, kontant en (hoewel dit nie uitdruklik vermeld word nie, maar op ’n baie tegniese basis ingesluit word) ook opgehoopte aftreefondse, uitgesluit uit hierdie regime. Afgesien van hierdie bates, word alle oorblywende Suid-Afrikaanse en ander wêreldwye bates by die ‘geagte vervreemding’-regime ingesluit.

Voordat ’n belastingpligtige oor die beëindiging van belastinginwoning besluit, moet ondersoek ingestel word na moontlike belastingverdrag-verligting waarvoor die individu mag kwalifiseer. Die SAID het verklaar dat ’n individu wat geag word eksklusief ’n inwoner van ’n ander land te wees vir doeleindes van ’n belastingverdrag, uitgesluit is uit  die definisie van ‘inwoner’. Dit volg dat hoewel ’n individu mag kwalifiseer as ’n inwoner volgens die gewone woonagtig- of fisiese teenwoordigheidstoetse, sal daardie individu nie vir  Suid-Afrikaanse belastingdoeleindes as ’n inwoner beskou word indien die persoon ’n inwoner van ’n ander land is wanneer hy om ’n belastingverdrag aansoek doen nie. 

Op grond hiervan is dit duidelik dat artikel 9H van die Wet op Inkomstebelasting onmiddellik van toepassing word op ’n belastingpligtige in die geval van finansiële emigrasie of die beëindiging van belastinginwoning, om watter rede ook al, en die belastingaanspreeklikheid in die lopende jaar van aanslag waartydens beëindiging van die inwoning plaasvind, kan verhoog. ’n Mens moet egter altyd die bogenoemde vrystellings onthou, en in die geval waar emigrasie en/of staking van belsatinginwonerskap oorweeg word, pre-emigrasiebeplanning van uiterste belang is om te verseker dat ’n gladde oorgangsplan geformuleer word.

Hierdie artikel is ’n algemene inligtingsblad en moenie as professionele advies gebruik of vertrou word nie. Geen aanspreeklikheid kan aanvaar word vir enige foute of weglatings, of vir enige verlies of skade wat voortspruit uit vertroue op enige inligting hierin nie. Behoudens foute en weglatings (BFW).