Ons word dikwels gevra of die verkoop of aankoop van vaste eiendom onderhewig is aan BTW of hereregte. Dit lyk of verwarring veral voorkom in gevalle waar óf die verkoper óf die koper ’n geregistreerde BTW-ondernemer is.
Die antwoord op hierdie vraag is vervat in die Wet op Hereregte[1] en spesifiek in artikels 2 en 3 van die Wet wat bepaal dat hereregte betaalbaar is op die waarde van vaste eiendom wat deur ’n persoon verkry word en dat die hereregte deur die verkryger betaalbaar is. Hereregte is, met ander woorde, ’n belasting op die aankoper.
Artikel 8 van die Wet op Hereregte maak voorsiening vir gevalle waar die aankoper van die eiendom vrygestel word van die hereregte wat daarop gehef word. Die lys van potensiële vrystellings sluit gevalle in waar die verkoop ’n “BTW-bare” transaksie[2] is. Met ander woorde, waar die verkoop van die betrokke eiendom vir BTW-doeleindes ’n belasbare lewering is, sal daar nie hereregte hefbaar wees nie. (Dit is egter onderhewig aan bepaalde voldoeningsverwante vereistes, insluitend dat die voorgeskrewe verklarings ingedien word, dat sekuriteit vir die belasting gebied word in die mate wat nodig is en dat die Kommissaris ’n sertifikaat uitreik te dien effekte dat die vereistes vir hereregte-vrystelling, almal nagekom is.[3])
By implikasie, dus, omdat die verkoop vir BTW-doeleindes ’n belasbare lewering moet wees om te voldoen aan die vereiste vir hereregte-vrystelling, die verkoop deur ’n BTW-ondernemer gedoen moet word en dus aan BTW onderworpe is. Die status van die verkoper (d.w.s. of hy vir BTW geregistreer is al dan nie) bepaal dus of die koper onderhewig is aan óf BTW óf die hereregte.
Om saam te vat: Of hereregte of BTW betaalbaar is deur die koper van vaste eiendom word bepaal met verwysing na die status van die verkoper. As die verkoper vir BTW geregistreer is, word BTW gehef en nie hereregte nie. As die verkoper nie vir BTW geregistreer is nie, is hereregte die verstekposisie (tensy enige van die ander vrystellings in artikel 8 van die Wet op Hereregte van toepassing is). Dus sal die koper van vaste eiendom altyd by verstek hereregte moet betaal (tensy die verkoper ’n BTW-ondernemer is en die eiendom as deel van sy onderneming verkoop word). In só ’n geval sal die transaksie onderhewig wees aan BTW teen 14%, betaalbaar deur die koper, eerder as hereregte wat andersins betaalbaar sou wees volgens die toepaslike glyskale.
[1] 48 van 1949
[2] Artikel 8(15) van die BTW-wet
[3] Artikel 8(15) (a) tot (c) van die Wet op Hereregte
Hierdie artikel is ʼn algemene inligtingsblad en moet nie as professionele advies beskou word nie. Geen verantwoordelikheid word aanvaar vir enige foute, verlies of skade wat ondervind word as gevolg van die gebruik van enige inligting vervat in hierdie artikel nie. Kontak altyd ʼn finansiële raadgewer vir spesifieke en gedetailleerde advies. (E&OE)